हेटौडा २०८२ जेष्ट २१ – दक्षिण कोरियामा रोजगारी गरेर वर्षौं बिताएका नेपाली कामदारहरू अहिले स्वदेश फर्किएका छन्। तर घर फर्किएपछि उनीहरू बेरोजगारी, अन्योलता र मानसिक तनावको सामना गरिरहेका छन्।नेपाल र दक्षिण कोरियाबीचको सरकार-सरकार (G2G) समझदारीअन्तर्गत सन् २००८ देखि लागू गरिएको रोजगार अनुमति प्रणाली (EPS) ले हजारौं नेपालीहरूलाई कानुनी रूपमा रोजगारीको अवसर प्रदान गर्दै आएको छ। दक्षिण कोरियाको मानव संसाधन विकास सेवा (HRD Korea) मार्फत EPS प्रणाली अन्तर्गत नेपाली कामदारहरू निर्माण, कृषि लगायतका क्षेत्रमा रोजगारी प्राप्त गर्छन्।EPS प्रणाली पारदर्शिता र व्यवस्थापनको दृष्टिले सफल मानिए पनि, नेपाल फर्किएपछि पुनः एकीकरणको अवस्था निकै कमजोर छ।
“म कोरियामा करिब पाँच वर्ष काम गरेर केही पैसा लिएर फर्किएँ। यहाँ आएर न जागिर पाएँ, न त व्यवसाय नै चलाउन सकेँ। अब म आफैँलाई असफलजस्तो लाग्छ,” — चितवनका एकजना कोरियन रिट्रनी भन्छन्, जो अहिले बेरोजगार छन्।
EPS प्रणाली अन्तर्गत कामदारहरू भाषा र सीप परीक्षामा उत्तीर्ण भएपछि रोजगारीका लागि रोस्टरमा सूचीबद्ध गरिन्छन्। रोजगारी पाएपछि उनीहरूलाई नेपालमै पूर्व-प्रशिक्षण दिइन्छ र कोरियामा पुगेपछि थप तालिम दिइन्छ। उनीहरू कानुनी रूपमा ४ वर्ष १० महिना र दोश्रो कार्यकाल मिलाएर १० बर्ष सम्म कार्य गर्न पाउँछन्।तर स्वदेश फर्किएपछि उनीहरूलाई पुनःस्थापनाका लागि कुनै ठोस योजना वा सहायता छैन। अधिकांश कामदारहरू व्यवसाय सुरु गर्ने प्रयास गर्छन् तर बजार बुझाइ, योजना र सीप अभावका कारण धेरैजसो व्यवसाय असफल हुन्छन्। केहीले अवैध रूपमा पुनः प्रवास गर्न खोज्छन्।
कोरियामा लामो समय बसेपछि फर्किएका धेरै श्रमिकहरू सामाजिक रूपमा अलगावमा पर्छन्। परिवार र समुदायसँगको सम्बन्धमा दूरी बढ्छ। सफल बन्ने अपेक्षाले उनीहरूमा तनाव, निराशा र अवसाद उत्पन्न गर्छ।
“सबैलाई लाग्छ हामी विदेशबाट धेरै पैसा लिएर आएका छौँ। तर, यहाँको पीडा, बेरोजगारी र मानसिक बोझ कोही देख्दैन,” — काठमाडौंका एक जना कोरियन रिट्रनी भन्छिन्, जसले एक किराना पसल खोलिन् तर वर्षदिनमै बन्द गर्नुपर्यो।
EPS बाट फर्किएका श्रमिकहरूलाई सहयोग गर्नका लागि अब नीतिगत हस्तक्षेप आवश्यक भइसकेको छ। विश्लेषकहरूले सुझाव दिएका छन्:
“कोरियाबाट फर्केका कामदारहरू देशका लागि सम्पत्ति हुन्,” — पूर्व EPS अधिकारी भन्छन्। “यदि हामीले उनीहरूको सीप र अनुभवलाई उपयोग गर्ने वातावरण बनायौँ भने उनीहरू नेपालको अर्थतन्त्रमा ठूलो योगदान गर्न सक्छन्।”कोरियाबाट फर्किने नेपालीहरूको संख्या बढ्दो छ। तर पुनः एकीकरण असफल हुँदा उनीहरूको सपना अधुरै रहने खतरा बढेको छ।